انواع روشهای اندازه گیری مقاومت ویژه خاک برای سیستم ارت (راهنمای طرح و اجرای تاسیسات)
روش wenner
چهار (۴) الکترود در فواصل مساوی در امتداد یک خط قرار داده می شوند. اندازه گیری باید تکرار شود و در هر اندازه گیری محل چهار (۴) الکترود را باید تغییر داد.
– در صورت همگن بودن زمین با زیاد شدن فاصله الکترودها، ولتاژ نسبت به فاصله به صورت خطی تغییر می کند.
عمق کوبیدن الکترودها در زمین نباید از یک بیستم فاصله آنها بیشتر باشد.

روش اشلومبرگر shlumberger
– چهار (۴) الکترود در یک خط مستقیم نصب میشوند ولی مانند حالت قبل فواصل الکترودها از یکدیگر برابر نیستند.
– فاصله الکترودهای جریان از یکدیگر خیلی بیشتر از فاصله الکترودهای ولتاژ از یکدیگر است ولی الکترودهای ولتاژ در وسط و نزدیک به هم قرار داده میشوند و در هر بار اندازه گیری فقط الکترودهای جریان جابه جا میشوند.
-در این روش ولتاژ با مجذور فاصله بین الکترودهای جریان تغییر می کند و لذا در هنگام استفاده از آن باید از لوازم اندازه گیری حساس استفاده شود.

روش بهبود یافته ونر wenner
در روش کلاسیک L=3a ،wenner است. برای زیاد کردن ولتاژ قابل اندازه گیری، پیشنهاد شده است که فاصله الکترودهای ولتاژ (a) به جای (33L%)، به (66L%) افزایش یابد و مراحل قبل ادامه داده شود.

حداکثر مجاز مقاومت کل هادی خنثی نسبت به زمین
تا چندی پیش عقیده بر این بود که مقدار کل مقاومت زمین هادی های حفاظتی PE با حفاظتی /خنتا PEN در یک سیستم TN با ولتاژ ۳۸۰/۲۲۰ ولت، نباید از ۲ اهم بیشتر باشد. دلیل آن هم این بود که در شرایط عادی اگر اتصالی بین یک فاز و یک هادی بیگانه بروز کند (مثلا برخورد فاز به نرده فلزی دور باغچه یا ساختمان). مقدار آماری این مقاومت اتفاقی حداقل ۷ اهم خواهد بود بنابراین انتخاب مقدار ۲ اهم قابل قبول است.
سپس عقاید بر این قرار گرفت که مقدار مقاومت اتصال اتفاقی ۷ اهم انتخابی بسیار محافظه کارانه است و میتوان مقدار مقاومت اتفاقی را تا ۱۰ اهم نیز انتخاب نمود بدون آنکه در احتمال بروز برق گرفتگی تغییر زیادی پیش آید و در این صورت مقدار مقاومت کل هادی خنثی نسبت به زمین میتواند ۲/۹ اهم باشد.
حداکثر مجاز مقاومت کل هادی خنثی نسبت به زمین در سیستم کاملاً کابلی
جدیدترین عقیده در زمینه حداکثر مجاز مقاومت کل هادی خنثی نسبت به زمین این است، در سیستم هایی که انحصاراً از کابل های زیرزمینی استفاده میکنند اصلا توجهی به مقدار مقاومت هادی های خنثا نسبت به زمین نشود زیرا مقدار آن هر چه باشد به شرط اینکه سایر مسایل (مانند قطع مدار در ۰/۴ ثانیه یا ۵ ثانیه) رعایت شده باشند خللی در ایمنی وارد نخواهد شد زیرا اتصال اتفاقی بین یک فاز و یک بدنه هادی بیگانه در سیستم کابلی بسیار بسیار نامحتمل است.

– کلیه بدنه های هادی که دارای یک وسیله حفاظتی مشترک میباشند باید همراه با هادی های حفاظتی آنها به ۱ الکترود زمین مشترک وصل شوند.

افت ولتاژ (راهنمای طرح و اجرای تاسیسات برقی)
– هم اکنون طبق استاندارد 1983 IEC 60038 amendment در فشار ضعیف، تفاوت ولتاژ تحویلی در محل انشعاب مشترک (کنتور) نسبت به ولتاژ نامی فشار ضعیف نباید از ۱۰٪-/+ بیشتر باشد.
– به عبارت دیگر در کشورهایی که ولتاژ نامی فشار ضعیف تک فاز آنها ۲۳۰ ولت است (مانند کشور خودمان که در زمانی نه چندان دور ولتاژ رسمی فشار ضعیف ۴۰۰/۲۳۰ ولت را همسو با دیگر کشورها انتخاب کرده است) ولتاژ تک فاز تحویلی (به تابلوی اندازه گیری یا کنتور) نباید بیشتر از ۲۵۵ ولت و همچنین نباید کمتر از ۲۰۷ ولت باشد.
– طبق استاندارد فوق در داخل در ساختمان حداکثر افت ولتاژی که مجاز شناخته میشود ۴٪ است بنابراین در کل، ولتاژ در دورترین نقطه صاختمان نباید از ۱۰%+ نسبت به ولتاژ نامی بیشتر و از ۱۴%- نسبت به آن کمتر باشد (به ترتیب ۲۵۵ ولت و ۱۹۸ ولت). ملاحظه میشود که مقدار مجاز ولتاژ مخصوصاً حد پایین آن، خیلی بدتر از انتظار می باشد. از علت های انتخاب این مقادیر، وجود اختلالاتی بود که کشورهای درگیر در تغییر ولتاژ اسمی ولت به ۴۰۰/۲۳۰ ولت دچار آن بودند. ناگفته نماند که در استاندارد گفته شده در بالا، وعده داده شده است که در آینده، افت ولتاژ مجاز از مقدار ذکر شده، محدودتر و کمتر انتخاب خواهد شد.
– تصور نشود که فقط افت ولتاژ نسبت به ولتاژ اسمی مضر است .(۱۴%) اضافه ولتاژ (۱۰%+) هم ممکن است برای دستگاه های الکتریکی مخصوصاً اگر از نوع چراغ های با لامپ های التهابی باشند، بسیار مضر و کوتاه کننده عمر آنها باشد. بسیاری از موتورها و لوازم برقی دیگر نیز ممکن است همین حالت را دارا باشند. البته در عمل بهترین حالت آن است که در همه نقاط تأسیسات ولتاژ برابر مقدار نامی آن باشد که البته این امر غیر ممکن است.
پس افت ولتاژ کل از دو بخش تشکیل میشود :
۱- افت ولتاژ از سر خروجی ترانسفورماتور تا محل ورودی به ساختمان مشترک (۱۰%+)
۲- افت ولتاژ از محل ورودی مشترک (کنتور) یا تابلوی اصلی ساختمان تا دورترین مصرف کننده (۴%-) مثلا پریزی در گوشه بام دورترین مصرف کننده از کنتور است.
حال مهندس طراح به چه نحو باید مقررات بالا را پیاده کند؟ برای مثال اگر یک مدار چند مصرف کننده (چند تابلو) را تغذیه کند نحوه تقسیم افت ولتاژ هر یک از قسمت های مدار از تابلوی ورودی اصلی ساختمان تا آخرین تابلو چگونه باید انجام شود و سهم افت ولتاژ در مدارهای آن از تابلوی اصلی منبع تا تابلوی اصلی ساختمان متعلق به شرکت های توزیع برق باشد، مهندس طراح برق وظیفه دیگری نخواهد داشت. اما اگر منبع تغذیه (پست) خصوصی باشد و طراحی خطوط اصلی از تابلوی ترانسفورماتور تا ورودی به ساختمان هم به عهده طراح باشد، آیا صلاح است عدد ۱۰%- برای این قسمت از کار انتخاب شود؟
البته نباید فراموش کرد که انتخاب مشخصه های اصلی مدار با توجه به بار آن انجام می شود (شدت جریان طرح) و این مطلب مخصوصاً با در نظر گرفتن ضریب تقلیل دما که در کشور ما بالا می باشد سطح مقطع بزرگتری را برای کابل تعیین می کند. بنابراین کمتر اتفاق می افتد که در یک خط توزیع خصوصی افت ولتاژ در خط توزیع به مقدار حداکثر مجاز آن (۱۰%-) برسد. از طرف دیگر باید به یاد داشته باشیم که مسایل مختلفی ممکن است بر افت ولتاژ تأثیر منفی بگذارند که مهم ترین آنها عدم پیش بینی دقیق بار و همچنین رشد بار در طول زمان است و مدارهای اصلی هم اجزایی نیستند که بتوان به سادگی آن ها را تعویض و تبدیل نمود. با توجه به این مطلب، افت ولتاژ در مدارهای توزیع نباید از ۵%- بدتر انتخاب شود (از ترانس اختصاصی تا تابلوی اصلی) که در مبحث ۱۳ از مقررات ملی ساختمان ایران. علیرغم ۱۰%- مجاز طبق استاندارد مقدار ۵%- انتخاب شده است.
در همان مقررات افت ولتاژ در داخل ساختمان به جای ۴%- برای همه مدارها به علت حساسیت روشنایی به ولتاژ برای این مدارها ۳%- و برای سایر مدارها ۵٪- مقرر شده است.

انواع الکترود (راهنمای طرح و اجرای تاسیسات)
الکترود صفحه ای کم عمق
درمناطقی از دنیا که به طور کلی جوی نمناک دارند، استفاده از الکترودهای صفحه ای عمیق مرسوم نیست زیرا علت اصلی دفن صفحه الکترود در عمق زیاد، دستیابی به نم بیشتر و مقاومت ویژه کمتر زمین است. در این گونه مناطق، الکترودها معمولاً در عمق کم و با حداقل پوشش خاک از لبه بالایی صفحه برابر ۰/۶ متر نصب می شوند.

جنس الکترودها معمولاً از مس با ضخامت حداقل ۲ میلی متر یا آهن گالوانیزه گرم با ضخامت حداقل ۳ میلی متر است. در انگلستان جنس صفحه مورد استفاده برای این الکترودها معمولاً چدن موجدار یا دنده دار است به ضخامت حداقل ۱۲ میلی متر و به ابعاد ۱/۲×۱/۲ متر.
اتصال هادی زمین به صفحه زمین باید دست کم در ۲ نقطه مجزا انجام شود و اگر هادی زمین و صفحه الکترود از ۲ جنس مختلف باشند، محل اتصال ها با ماده ای قیرمانند اندود شود تا این نقاط از عوارض الکترولیتی (خوردگی) در امان باشند. در مواردی که امکان خوردگی سریع هادی زمین وجود داشته یا هادی زمین با مقطع کم انتخاب شده باشد توصیه می شود هادی زمین از نوع عایقدار باشد تا از خوردگی سریع آن در اثر عوارض الکترولیتی پیشگیری شود. البته در این صورت سهم هادی لخت در کم کردن مقاومت زمین از دست خواهد رفت. (مثلا برای اتصال به صفحه، گاهی از کابل استفاده می شود) .
اگر یک الکترود صفحه ای کم عمق مقاومت لازم را ارائه نداد، میتوان از چند صفحه به صورت موازی استفاده کرد. برای رسیدن به حداقل مقاومت با صفحات موازى کم عمق، حداقل فاصله مؤثر آنها را می توان تا ۲ متر تقلیل داد. در این صورت مقاومت مجموعه ۲ صفحه نسبت به مقدار بدست آمده از محاسبات تئوری بیش از حدود ۲۰٪ تفاوت نخواهد داشت.

توصیه بعضی مقامات دیگر برای حفظ مقاومت الکترودهای صفحه ای کم عمق در حد معقول این است که هنگام نصب چند الکترود صفحه ای به صورت موازی فاصله ای به مقدار ۳ برابر ۳ برابر بزرگترین بعد صفح صفحه (طول صفحه) بین آنها برقرار شود.

الکترود صفحه ای عمیق
در روش سنتی در کشور ما از الکترودی که متشکل از یک صفحه مسی به حداقل ابعاد 0/5*0/5 متر بوده و در چاهی که به وسیله مقنی کنده شده و عمق آن (بسته به شرایط محل) از چند متر تا چند ده متر است (معمولا3 تا25 متر است) به عنوان الکترود اصلی استفاده می شود و به قائم آن که معمولا سیمی است مسی با مقطع ۲۵ میلی متر مربع یا بیشتر توجهی نمیشود در حالی که نقش این قسمت از الکترود شاید از خود صفحه مسی مهم تر باشد. چون هر چه یکی از ابعاد الکترود مانند طول آن بیشتر از دو بعد دیگر باشد (یعنی طویل باشد)، مقاومت آن کمتر خواهد شد و طول سیم متصل به صفحه این شرایط را دارد.
توجه شود که برای ابعاد معمولی، مقاومت یک الکترود صفحه ای تقریباً با عکس ریشه دوم مساحت آن متناسب است نه با عکس مساحت آن برای مثال مقاومت یک صفحه ۰/۹*۰/۹ متر، ۳۳٪ بیش از مقاومت صفحه ۱/۲×۱/۲ متر است بنابراین برای کم کردن مقاومت بهتر است به جای یک الکترود با سطح بزرگ، از دو یا چند الکترود موازی با سطحی کوچکتر استفاده شود.
حداقل فاصله الکترودهای صفحه ای عمیق موازی نسبت به هم ۱۰ متر و بیشتر باید باشد. روشی سنتی که در ایران برای عمل آوردن و آماده سازی خاک اطراف الکترود به کار می رود، استفاده از مخلوط نمک، زغال چوب یا کک و خاک رس است. نمک سنگ شکسته با دانه بندی حدود ۱۲ میلی متر با نسبت وزنی زیر برای اطراف الکترود به کار رود.

مخلوطی که به این ترتیب تهیه میشود دور الکترود ریخته شده و متراکم می گردد. در مورد الکترودهای صفحه ای سطح بالایی مخلوط تا حدود 0/2 متر بالاتر از لبه صفحه و به همین مقدار (۰/۲ متر) پایین تر از لبه زیرین صفحه ادامه می یابد.
روش دیگری که از آن استفاده میشود ریختن و متراکم کردن لایه های نمک و زغال به تناوب و به ضخامت هر لایه حدود ۰/۲ متر است. در بعضی موارد برای الکترودها صفحه ای پس از ریختن مخلوط نمک ، زغال، خاک رس تا ارتفاعی که به وسیله مهندس مجری در محل انتخاب میشود لایه های نمک و زغال به ترتیبی که گفته شد پر و متراکم می شود. نباید فراموش کرد که در اثر مرور زمان و حل شدن نمک در رطوبت خاک از حجم مواد پرکننده کم شده (متخلخل می شود) و در صورتی که این حجم از دست رفته با خاک جایگزین نشود و به صورت خلل و فرج خالی باقی بمانند مقاومت الکترود بیش از حد زیاد خواهد شد لذا استفاده از نمک به مقداری بیش از حد معقول حتی اگر به محدودیتهای زیست محیطی هم توجه نشود، صحیح نخواهد بود.
لازم است توجه شود که یک الکترود زمین، مخصوصاً اگر نصب آن با آماده سازی همراه باشد، دایمی نبوده و بایستی در دوره های معین که بستگی به شرایط محلی دارد، ترمیم و احیا شود.

الکترودهای میله ای (الکترود قائم)
در یک زمین یکدست با (مقاومت ویژه یا p ثابت) یک (۱) تا سه (۳) متر اول طول الکترود بیشترین اثر را بر مقدار مقاومت آن دارد و از آن پس اثر ازدیاد طول بر مقاومت کمتر و کمتر می شود. لذا در این شرایط، اضافه کردن به طول الکترود برای کم کردن مقاومت آن به صرفه نخواهد بود و در این موارد برای کم کردن مقاومت استفاده از چند الکترود به صورت موازی به جای یک الکترود عمیق، بهتر و باصرفه تر است.

الکترودهای قائم موازی و گرادیان ولتاژ آن
برای اینکه مجموعه ۲ الکترود موازی کمترین مقاومت را داشته باشد، فاصله آن ها از همدیگر باید به قدری باشد که خارج از حوزه ولتاژ یکدیگر قرار گیرند (۲ برابر عمق الکترود) یا فاصله ۲ الکترود نسبت به هم باید بی نهایت باشد ولی در عمل فاصله الکترودها را از یکدیگر، حداقل به اندازه عمق آنها انتخاب میکنند و در این صورت مجموعه مقاومت دو الکترود به جای ۵۰٪ به اندازه حدود ۵۵% مقاومت یک الکترود تکی خواهد بود.
گرادیان ولتاژ (افت ولتاژ) در چند سانتیمتری الکترود قائم بسیار شدید اس(ت ۳۰ تا ۴۰ درصد) اگر حداکثر ولتاژ زیاد باشد لازم است حتما نوعی حفاظ پیش بینی شود که از تماس افراد و حیوانات با خود الکترود و زمینهای اطراف آن تا شعاع ۱ تا ۲ متری جلوگیری کند.
قطر الکترودهای میله ای کوبیده شده حدود ۹، ۱۲ ، ۱۵/۵ یا ۱۶ میلیمتر است «کاپرولد» مأنوس که متداولترین الکترود از این نوع است دارای منشأ اینچی میباشد و لذا اندازه های آن به میلی متر، قدری نامأنوس است. طول الکترودهای استاندارد موجود در بازار ممکن است ۱/۲ تا ۱/۵ متر باشد پس باید آنها را کوپل کرد و روی هم پیچ کرد. اغلب الکترودها از نوع قابل امتداد میباشند، به این معنا که با استفاده از وسیله ای شبیه بوشن (استوانه تو خالی رزوه داخل) الکترودهای استاندارد ۱/۲ تا ۱/۵ متر را میتوان طولانی تر کرده و در زمین کوبید. با توجه به قابلیت امتداد آنها، الکترود را میتوان تا عمق دلخواه کوبید. البته به شرطی که نوع زمین مناسب بوده و وسیله کوبیدن لازم برای اجرای کار در دست باشد (چکش بادی یا برقی). در بعضی موارد الکترودها تا عمق ۶۰ متر هم کوبیده شده اند.

الکترود افقی
در عمل کمتر اتفاق می افتد که عمق دفن الکترود افقی از ۲ متر بیشتر باشد و اغلب این مقدار بین ۰/۵ تا ۰/۸ متر انتخاب می شود.
گرادیان ولتاژ (تغییرات ولتاژ ) در اطراف یک الکترود افقی به شدت الکترود قائم نیست یعنی ولتاژ با شیب (شدت) کمتری در طول خطی عمود بر مرکز هادی افقی دفن شده کاهش پیدا می کند و به علت وجود لایه خاک در بالای الکترود، ولتاژ در بالای سر الکترود حدود ۷۰٪ ولتاژ الکترود است.

ارت الکترود ارت و همبندی 
مقاومت هادی خنثی نسبت به زمین در سیستم TN نباید از ۲ اهم تجاوز کند مگر آن که مقاومت اتصال اتفاقی فاز به زمین بیش از ۷ اهم شود.
مثال: اگر در منطقه ای از کره زمین مقاومت اتصال اتفاقی فاز به زمین ۱۴ اهم باشد آنگاه مقاومت هادی خنثی نسبت به زمین میتواند ۴ اهم شود. در ولتاژ ۲۲۰ در سیستم TN نسبت مقاومت اتصال اتفاقی فاز به زمین (RE) تقسیم بر مقاومت هادی خنثی نسبت به زمین (RB) باید ۳/۵ باشد

-حداکثر ولتاژ تماس مجاز که باعث برق گرفتگی نشود ۵۰ ولت متناوب است. (در برق DC این مقدار ۱۲۰ ولت مستقیم میباشد).
– در تاسیسات نصب ثابت، چنانچه سطح مقطع یک هادی (مسی) ۱۰ میلیمتر مربع یا بیشتر باشد، میتوان از آن به عنوان هادی مشترک حفاظتی خنثی (PEN) استفاده کرد. (مدارهای ۳ فاز ،۴ رشته ای و مدارهای تک فاز ،۲ رشته ای میتوانند باشند).
می توان گفت برای تاسیساتی مانند چراغ ها که به دیوار یا سقف ثابت شده اند، میتوان به جای کابل ۱۰×۵ از کابل ۱۰×۴ استفاده کرد و سیستم را TN-C اجرا کرد، البته به شرط آن که قبلا سیستم TN-S نبوده باشد. زیرا اجازه نداریم سیستم TNS را به TN-C تبدیل کنیم.
– در صورتی که شرایط بند قبل فراهم نباشد (سطح مقطع کمتر از ۱۰ میلی متر مربع باشد) باید از یک هادی به عنوان هادی حفاظتی (PE) و از یک هادی دیگر نیز به عنوان هادی خنثی (N) استفاده کرد. (مدارهای سه فاز با خنثی، ۵ رشته ای و مدارهای یک فاز ، ۳ رشته ای)

– ضخامت هادی های در تماس با زمین، به خصوص هادی های اتصال به زمین و هادی های دفن شده به عنوان الکترود زمین نباید از ۲ میلی متر کمتر باشد (منظور ضخامت تسمه مسی یا صفحه مسی است)
-اگر از هادی های چند مفتولی استفاده می شود نباید قطر هر مفتول از ۱/۸ میلیمتر مس کمتر باشد. (در مبحث ۱۳ ویرایش سال ۹۶ مقدار ۱/۷ میلیمتر انتخاب شده است

مثال: اگر سطح مقطع سیم فاز مدار روشنایی یا یک موتور ، ۱۰میلیمتر مربع باشد، باید سطح مقطع سیم ارت
آن ۱۰ میلی متر مربع باشد.
اگر سطح مقطع سیم فاز مدار روشنایی یا یک موتور ، ۲۵ میلیمتر مربع باشد، باید سطح مقطع سیم ارت آن
حداقل ۱۶ میلی متر مربع باشد.
اگر سطح مقطع سیم فاز مدار روشنایی یا یک موتور، ۳۵ میلی متر مربع باشد، باید سطح مقطع سیم ارت آن حداقل ۱۶ میلی متر مربع باشد.
اگر سطح مقطع سیم فاز مدار روشنایی یا یک موتور ۵۰ میلی متر مربع باشد، باید سطح مقطع سیم ارت آن حداقل ۲۵ میلی متر مربع باشد ولی در مورد سیم فازی که سطح مقطع آن عددی مانند ۱۲۰ میلی متر مربع است، سیم ارت نصف سیم فاز یعنی ۶۰ میلیمتر مربع میشود ولی از آن جایی که سیم 60 میلی متر مربع ساخته نمیشود و در بازار موجود نیست در نتیجه یک درجه بالاتر میرویم و سیم 70 میلی متر مربع را به عنوان ارت آن انتخاب میکنیم

نکته: اگر سطح مقطع غیر استاندارد به دست آید، باید از نزدیکترین سطح مقطع استاندارد استفاده شود.
نکته: در مورد مدارهایی با سطح مقطع هادی فاز تا ۴ میلی متر مربع، چنانچه هادی حفاظتی (PE) همراه مدار (رشته ای از کابل یا رشته ای از یک مدار در داخل لوله) نبوده، به صورت جدا کشیده شده باشد، سطح مقطع آن نباید از مقادیر زیر کوچکتر باشد:
الف) ۲/۵ میلی متر مربع، اگر هادی حفاظتی از حفاظت مکانیکی کافی برخوردار باشد.
ب) ۴ میلیمتر مربع، اگر هادی حفاظتی از حفاظت مکانیکی برخوردار نباشد. (مثلا روکش نداشته باشد یا داخل لوله نباشد)
-سطح مقطع هادی هم بندی اصلی نباید از ۶ میلی متر مربع کوچکتر باشد.
نکته: سطح مقطع هادی های حفاظتی در تاسیسات عددی باشد، لزومی نخواهد داشت سطح مقطع هادی همبندی از ۲۵ میلی متر مربع بزرگتر باشد.
نکته: بین این دو مقدار، نباید سطح مقطع هادی همبندی اصلی از نصف سطح مقطع بزرگترین هادی حفاظتی تاسیسات کوچکتر باشد یعنی اگر سیم بزرگترین هادی حفاظتی تاسیسات ۲۵ میلی متر مربع باشد، سیم همبندی اصلی باید 16 میلیمتر مربع باشد و اگر سیم حفاظتی 240 میلیمتر مربع باشد، لزومی ندارد سطح مقطع سیم همبندی شینه ارت اصلی با لوله های آب و گاز یا اسکلت ساختمان بیشتر از 25 میلی متر مربع باشد.

– سطح مقطع هادی های همبندی اضافی که بدنه دو دستگاه را به هم وصل می کند، نباید از کوچکترین هادی حفاظتی (PE) یا (PEN) مدار تغذیه کننده دو دستگاه کوچکتر باشد.
یعنی اگر کابل تغذیه دو موتور یکی ۱۰×۵ و دیگری ۶×۵ باشد، نباید سیم همبندی که بدنه دو موتور را به یکدیگر متصل میکند از ۶mm کوچکتر باشد.
نکته: در مورد هادی همبندی متصل کننده بدنه های هادی و قسمت های بیگانه (مانند نرده فلزی)، سطح مقطع نباید از نصف هادی حفاظتی مدار مربوط کوچکتر باشد.
یعنی در مثال قبل سیم همبندی بدنه موتور کوچکتر به نرده فلزی اطراف موتور ، نباید از نصف ۶mm کوچکتر باشد و از آن جایی که سیم ۳ میلی متر مربع ساخته نمیشود از مقطع نزدیک به آن و بالاتر استفاده میکنیم پس سیم ۴mm استفاده می شود.
– سطح مقطع هادی همبندی اضافی نباید از مقادیر زیر کوچکتر باشد:
الف) ۲/۵ میلیمتر مربع، اگر هادی همبندی اضافی از حفاظت مکانیکی برخوردار باشد. (روکش داشته باشد یا داخل لوله باشد).
ب) ۴ میلی متر مربع، اگر هادی همبندی اضافی از حفاظت مکانیکی برخوردار نباشد.
– سطح مقطع هادی زمین (هادی وصل کننده الکترود زمین و ترمینال یا شینه اصلی اتصال به زمین) نباید از مقادیر ذکر شده کوچکتر باشد:
حفاظت شده در برابر خوردگی و زنگ زدگی: ۱۶ میلیمتر مربع
حفاظت نشده در برابر خوردگی و زنگ زدگی: ۲۵ میلی متر مربع

– حداقل عمق الکترودهای زمین:
– الکترودهای کوبیده شده یا دفن شده به صورت قائم: ۲ متر (با حداقل قطر ۱۶ میلی متر )
-لبه بالایی الکترود صفحه ای از سطح زمین ۱/۵ متر (برای حداکثر آن حدی تعیین نمیشود)
– الکترودهای افقی تسمه ای یا هادی مسی: ۰/۷ متر
– حداقل طول لوله الکترود زمین ساده که در زمین کوبیده یا به صورت قائم دفن میشود، نباید از ۲ متر کمتر باشد. (با حداقل قطر ۱ اینچ یا ۲/۵۴ سانتی متر)
– حداقل عمق چاه حفر شده برای دفن لوله به عنوان الکترود ساده قائم باید ۲ متر باشد.
– در صورت استفاده از ۲ الکترود زمین، فاصله دو الکترود از یکدیگر در نزدیکترین نقطه، نباید از ۲۰ متر کمتر باشد و در مورد الکترودهای قائم این فاصله نباید از ۲۰ متر یا ۲ برابر عمق الکترودها (هر کدام که بیشتر است) نزدیکتر باشد.

روشنایی ایمنی
در روشنایی ایمنی نباید بیش از ۲۰ نقطه روشنایی از یک مدار تغذیه گردد و نیز کل جریان مدار نباید از ۶۰٪ جریان نامی کلید حفاظتی آن مدار بیشتر باشد.
یادآوری: استفاده از سنسور حرکتی (Motion Detector) و یا حضور (Presence detector) در مدارهای روشنایی ایمنی مجاز نمی باشد.
-چراغ ایمنی با منبع تغذیه مستقل سرخود (باتری و شارژر آن) در زمان قطع برق مدار تغذیه اصلی آن، باید بتواند حداقل ۱/۵ ساعت شدت روشنایی مقرر را تامین کند.
– تمامی و یا هر یک از کابل های تغذیه برق، کنترل روشنایی، تلفن و مصارف تاسیسات مکانیکی مربوط به آسانسور مربوط به دسترسی آتش نشان که در خارج از چاه و موتورخانه قرار میگیرند باید توسط ساختاری با حداقل ۹۰ دقیقه مقاومت در برابر آتش محافظت شوند و یا دارای حداقل ۹۰ دقیقه مقاومت در برابر آتش باشند.
– تمامی ارتفاع چاه آسانسور دسترسی آتش نشان در زمانی که عملیات امداد و نجات در جریان است، باید دارای حداقل ۱۱ لوکس روشنایی باشد