افت ولتاژ (راهنمای طرح و اجرای تاسیسات برقی)
– هم اکنون طبق استاندارد 1983 IEC 60038 amendment در فشار ضعیف، تفاوت ولتاژ تحویلی در محل انشعاب مشترک (کنتور) نسبت به ولتاژ نامی فشار ضعیف نباید از ۱۰٪-/+ بیشتر باشد.
– به عبارت دیگر در کشورهایی که ولتاژ نامی فشار ضعیف تک فاز آنها ۲۳۰ ولت است (مانند کشور خودمان که در زمانی نه چندان دور ولتاژ رسمی فشار ضعیف ۴۰۰/۲۳۰ ولت را همسو با دیگر کشورها انتخاب کرده است) ولتاژ تک فاز تحویلی (به تابلوی اندازه گیری یا کنتور) نباید بیشتر از ۲۵۵ ولت و همچنین نباید کمتر از ۲۰۷ ولت باشد.
– طبق استاندارد فوق در داخل در ساختمان حداکثر افت ولتاژی که مجاز شناخته میشود ۴٪ است بنابراین در کل، ولتاژ در دورترین نقطه صاختمان نباید از ۱۰%+ نسبت به ولتاژ نامی بیشتر و از ۱۴%- نسبت به آن کمتر باشد (به ترتیب ۲۵۵ ولت و ۱۹۸ ولت). ملاحظه میشود که مقدار مجاز ولتاژ مخصوصاً حد پایین آن، خیلی بدتر از انتظار می باشد. از علت های انتخاب این مقادیر، وجود اختلالاتی بود که کشورهای درگیر در تغییر ولتاژ اسمی ولت به ۴۰۰/۲۳۰ ولت دچار آن بودند. ناگفته نماند که در استاندارد گفته شده در بالا، وعده داده شده است که در آینده، افت ولتاژ مجاز از مقدار ذکر شده، محدودتر و کمتر انتخاب خواهد شد.
– تصور نشود که فقط افت ولتاژ نسبت به ولتاژ اسمی مضر است .(۱۴%) اضافه ولتاژ (۱۰%+) هم ممکن است برای دستگاه های الکتریکی مخصوصاً اگر از نوع چراغ های با لامپ های التهابی باشند، بسیار مضر و کوتاه کننده عمر آنها باشد. بسیاری از موتورها و لوازم برقی دیگر نیز ممکن است همین حالت را دارا باشند. البته در عمل بهترین حالت آن است که در همه نقاط تأسیسات ولتاژ برابر مقدار نامی آن باشد که البته این امر غیر ممکن است.
پس افت ولتاژ کل از دو بخش تشکیل میشود :
۱- افت ولتاژ از سر خروجی ترانسفورماتور تا محل ورودی به ساختمان مشترک (۱۰%+)
۲- افت ولتاژ از محل ورودی مشترک (کنتور) یا تابلوی اصلی ساختمان تا دورترین مصرف کننده (۴%-) مثلا پریزی در گوشه بام دورترین مصرف کننده از کنتور است.
حال مهندس طراح به چه نحو باید مقررات بالا را پیاده کند؟ برای مثال اگر یک مدار چند مصرف کننده (چند تابلو) را تغذیه کند نحوه تقسیم افت ولتاژ هر یک از قسمت های مدار از تابلوی ورودی اصلی ساختمان تا آخرین تابلو چگونه باید انجام شود و سهم افت ولتاژ در مدارهای آن از تابلوی اصلی منبع تا تابلوی اصلی ساختمان متعلق به شرکت های توزیع برق باشد، مهندس طراح برق وظیفه دیگری نخواهد داشت. اما اگر منبع تغذیه (پست) خصوصی باشد و طراحی خطوط اصلی از تابلوی ترانسفورماتور تا ورودی به ساختمان هم به عهده طراح باشد، آیا صلاح است عدد ۱۰%- برای این قسمت از کار انتخاب شود؟
البته نباید فراموش کرد که انتخاب مشخصه های اصلی مدار با توجه به بار آن انجام می شود (شدت جریان طرح) و این مطلب مخصوصاً با در نظر گرفتن ضریب تقلیل دما که در کشور ما بالا می باشد سطح مقطع بزرگتری را برای کابل تعیین می کند. بنابراین کمتر اتفاق می افتد که در یک خط توزیع خصوصی افت ولتاژ در خط توزیع به مقدار حداکثر مجاز آن (۱۰%-) برسد. از طرف دیگر باید به یاد داشته باشیم که مسایل مختلفی ممکن است بر افت ولتاژ تأثیر منفی بگذارند که مهم ترین آنها عدم پیش بینی دقیق بار و همچنین رشد بار در طول زمان است و مدارهای اصلی هم اجزایی نیستند که بتوان به سادگی آن ها را تعویض و تبدیل نمود. با توجه به این مطلب، افت ولتاژ در مدارهای توزیع نباید از ۵%- بدتر انتخاب شود (از ترانس اختصاصی تا تابلوی اصلی) که در مبحث ۱۳ از مقررات ملی ساختمان ایران. علیرغم ۱۰%- مجاز طبق استاندارد مقدار ۵%- انتخاب شده است.
در همان مقررات افت ولتاژ در داخل ساختمان به جای ۴%- برای همه مدارها به علت حساسیت روشنایی به ولتاژ برای این مدارها ۳%- و برای سایر مدارها ۵٪- مقرر شده است.
جهت مشاوره و خرید با ما تماس بگیرید.